Zijn wetenschap en spiritualiteit strijdig?

Mijn hele leven al leef ik in twee schijnbaar gescheiden werelden: die van de (reguliere) wetenschap en die van de spiritualiteit. Ik heb vaak de vraag gekregen “Is dat niet tegenstrijdig?”. Mijn antwoord was altijd: “Voor mij kunnen die beide werelden heel goed tegelijk bestaan.”

Veel wetenschappers vinden die esoterische of spirituele wereld maar zweverig en onrealistisch. Veel mensen uit de spirituele wereld vinden die wetenschappers maar star, met oogkleppen op en onrealistisch.

In dit verhaal laat ik zien dat die tegenstrijdigheid bedacht is en vooral gebaseerd op een onhandig gebruik van termen.

wat is wetenschap, wat is spiritualiteit

Al vanaf mijn tienerjaren heb ik grote belangstelling zowel voor natuurkunde als voor diverse onderwerpen uit de spiritualiteit (toen heette dat nog esoterie). Ik ben diep genoeg in beide gedoken om een goed idee te hebben van de grondslagen van elk.

Ik heb 1 gebied uit de wetenschap, namelijk natuurkunde, gestudeerd en voel mezelf een natuurkundige in hart en nieren. Natuurkunde is een manier van de werkelijkheid waarnemen en vervolgens redeneren op basis van die waarnemingen. Voor mij (en voor vele anderen) betekent dat:

  • goed waarnemen wat er in de werkelijkheid gebeurt
  • daar modellen voor maken
  • op basis van die modellen voorspellingen doen voor wat er in de werkelijkheid gaat gebeuren
  • controleren of de modellen kloppen
  • op basis van de resultaten van de tests de modellen aanpassen.

De waarnemingen hebben als regel betrekking op materiële feiten.

Ik heb diverse gebieden uit de spiritualiteit bestudeerd (yoga, tai chi, meditatie, sjamanisme, vasten, bio-energetica, rebirthing) en voel mezelf helemaal thuis in wat ik daarin ben tegengekomen. Voor mij betekent spiritualiteit leven op een bepaalde manier:

  • goed kijken naar je waarnemingen en belevingen van je werkelijkheid en hoe je daarmee omgaat
  • die manieren van omgaan met waarnemingen en belevingen zo beschrijven dat ze overdraagbaar zijn
  • oefeningen en trainingen samenstellen op basis van deze beschrijving, meestal met als doel een gewenst effect te bereiken
  • controleren of die oefeningen en trainingen inderdaad het gewenste effect hebben
  • zo nodig de beschrijving aanpassen

De waarnemingen en belevingen hebben betrekking op zowel materiële, emotionele als spirituele feiten.

Voorbeelden van praktische toepassingen van wetenschap:

  • uitrekenen hoeveel waterkokers op 1 elektriciteitsgroep kunnen
  • uitrekenen hoelang je de tuin moet sproeien om een flinke regenbui na te bootsen
  • heel veel onbewust gebruik in elektriciteit, elektronica, vervoermiddelen en vele andere gebieden.

Voorbeelden van praktische toepassingen van spiritualiteit:

  • uitzoeken welke edelsteen voor jou weldadig is
  • affirmaties toepassen
  • intuïtief vaststellen welke mensen, voorwerpen of plaatsen gunstig of ongunstig voor je zijn
  • veel onbewust gebruik in management en in het dagelijks leven.

Het is duidelijk dat er grote overeenkomsten te zien zijn, zowel in de grondslagen als in de toepassingen. Waar zitten dan de verschillen?

waarom zo’n scheiding tussen wetenschap en spiritualiteit

Wat maakt dan dat beoefenaars van wetenschap en beoefenaars van spiritualiteit “de andere kant” als anders en verkeerd zien? Ik zie daar vier redenen voor.

1) onhandig gebruik van termen

In de wetenschap hebben termen als energie, dimensie en quantum een strak omschreven betekenis. Het is onhandig dat de esoterie/spiritualiteit deze termen geleend heeft en in een andere betekenis gebruikt.

energie de mogelijkheid om arbeid te verrichten, dat wil zeggen iets in beweging te brengen, te verhitten, af te breken of iets dergelijks. sfeer, gevoelsmatige beleving, levenskracht
dimensie een richting in een ruimte die onafhankelijk is van andere richtingen een hoofdniveau van bewustzijn
quantum de kleinste hoeveelheid energie/materie die van een bepaald verschijnsel bestaat een vaag gedefinieerd begrip, dat meestal wordt geassocieerd met overdracht van levenskracht

Het gevolg is dat een wetenschapper zijn tenen bij elkaar knijpt zodra hij een spiritualiste er over hoort praten dat ze de energie zo fijn vindt of dat we met z’n allen naar de vijfde dimensie gaan. De wetenschapper ziet dit binnen de betekenis die hij geeft aan deze begrippen als onzin-praat, luister niet eens meer en gooit de rest van het verhaal dat de spiritualiteit vertelt weg zonder dat te onderzoeken.

Aan de andere kant zal de spiritualiste het verhaal van de wetenschapper exact, star en beperkt vinden.

Dit verschil in betekenis van woorden maakt de communicatie tussen het gebied van wetenschap en het gebied van spiritualiteit moeilijk.

2) geldigheidsgebied

Wetenschap beperkt zich tot waarnemingen die getalsmatig in formules te vangen zijn. In het algemeen beperkt wetenschap zich daarmee tot materiële verschijnselen en uiterlijk waarneembaar gedrag.

Spiritualiteit is weinig geïnteresseerd in formules en is bezig met zowel uiterlijke als innerlijke belevingen.

Een discussie tussen wetenschap en spiritualiteit over een onderwerp dat buiten het geldigheidsgebied van één van de twee ligt, is zinloos en uitzichtloos. En worden toch gevoerd!?

3) economische belangen

Vaak zijn oplossingen uit de spiritualiteit, met name op het gebied van genezing en heling, goedkoper en minder makkelijk octrooieerbaar dan die uit de wetenschap. Het economische belang van met name grote bedrijven is er mee gediend om het beeld van spiritualiteit als zweverig en onbetrouwbaar te maken of houden.

Deze strijd gaat niet om inhoud, maar wordt op een politieke en demagogische manier uitgevochten. De commercie heeft er belang bij dat beide gebieden van onderzoek elkaar niet accepteren.

4) sektarisme

Zowel wetenschappers als spiritualisten vergeten nogal eens dat aan de basis van elke tak van wetenschap / spiritualiteit axioma’s / uitgangspunten staan. Deze geven de beperking aan van wat die betreffende tak van wetenschap / spiritualiteit beschrijven kan. Als deze axioma’s/uitgangspunten veranderen in dogma’s, ontstaat er een neiging tot sektarisch gedrag. Dit veroorzaakt een ongefundeerde afwijzing van de middelen en methoden die niet binnen de eigen tak van wetenschap / spiritualiteit voorkomen.

De medische wetenschap is daar een duidelijk voorbeeld van. Deze beperkt zich tot genezing in een systeem waarin lichaam en geest als gescheiden worden beschouwd. De medische wetenschap kan dus weinig betekenen bij klachten die de combinatie van lichaam en geest betreffen. Methoden vanuit wilskracht worden niet toegelaten.
Er wordt vooral gebruik gemaakt van chemische en mechanische middelen. Gebruik van voedingsmiddelen ten behoeve van genezing wordt afgewezen.

Ook religieuze sektes zijn duidelijke voorbeelden van systemen waarin is vergeten dat er een uitgangspunt is. Er ontstaan geloofsovertuigingen die niet meer vatbaar zijn voor redelijk onderzoek. Met die geloofsovertuigingen ontstaat de afwijzing van alles wat niet binnen het eigen systeem valt.

Zodra het axioma of het uitgangspunt vergeten wordt, ontstaat er een harde houding waarin zaken die buiten dat axioma of dat uitgangspunt vallen, zonder verder onderzoek worden afgewezen.

scheiding overbruggen

Deze vier aspecten houden wetenschap en spiritualiteit gescheiden. Het is een scheiding die niet inhoudelijk is en het vraagt in de communicatie aandacht om deze te overbruggen.

kortom

Feitelijk zitten wetenschap en spiritualiteit elkaar helemaal niet in de weg. Beide werken in essentie op een vergelijkbare manier.
Wetenschap heeft nauwkeuriger gedefinieerde begrippen, wetten en voorspellingen. Spiritualiteit heeft een ruimer geldigheidsgebied.

Als wetenschappers de spiritualiteit op een wetenschappelijke manier zouden benaderen in plaats van de eigen axioma’s toe te passen op een ander geldigheidsgebied, dan zouden ze zien dat er veel wetenschappelijk verantwoorde spirituele stelsels bestaan.

Als spiritualisten de wetenschap op een spirituele manier zouden benaderen dan zouden ze zien dat er veel schoonheid en compassie is in de door de wetenschap ontwikkelde denk- en waarnemingsstelsels.

en dan?

Het is duidelijk dat wetenschap en spiritualiteit naar elkaar aan het toe groeien zijn. Mijn hoop is dat op korte termijn deze twee gebieden elkaar op hun werkelijke waarde zullen inschatten. En vooral dat ze elkaars sterke punten zullen benutten en zodoende elkaar versterken. Daarmee kan een wereld ontstaan waarin wetenschap gebruikt wordt met spirituele normen.
Dan kan spiritualiteit aan het werk om globale activiteiten in ons individuele bewustzijn te brengen. En kan wetenschap aan het werk om globale activiteiten goed voor de wereld te maken in plaats van gericht op het bedrijfsleven. En daar varen we als mensen allemaal wel bij.

© 2014, Herman van de Kuit

 

2 Responses to Zijn wetenschap en spiritualiteit strijdig?

  1. Rita 01/07/2014 at 14:07 #

    Goed verhaal ik ben trots

  2. Joke 15/07/2014 at 15:56 #

    Beste Herman, Shamata was een van mijn leraressen en Bouke de Boer een van mijn leraren in een levensperiode dat ik vast liep in vele maatschappelijk gecreëerde dogma’s. Dank zij hen heb ik ervaren en weet ik dat het leven een school is waarin je enkel hoeft te begrijpen dat het in het leven draait om jezelf ten allen tijde te zien in de ander met daaraan een aantal gekoppelde innerlijke vragen waarin je leert dat niets of niemand anders is dan jij, maar dat iedereen enkel zijn eigen lessenpakket heeft. Bewustwording van het Zelf is de sleutel en in die zin zijn wetenschap en spiritualiteit vreedzaam gebroeders, omdat het niet gaat om wie er gelijk heeft of niet, maar enkel om bewustwording in de eerste plaats van jezelf. Waar sta jij in de school der levenden, welke lessen zitten in jou pakket bij iedere ontmoeting van mens, dier, plant en mineraal. Wetenschap en Spiritualiteit hebben beide leerzame lesstoffen en ik wens met je mee dat er ooit een moment komt dat zij elkaar gaan begrijpen en accepteren.

Green3